Kinderen leren overal

De rol van de ouders
De rol van school
Thuis en school: een team.

De rol van de ouders/opvoeders

Als ouder/opvoeder heb jij de eerste en belangrijkste rol in de seksuele ontwikkeling van je kind. Voor je kind ben jij het meest vertrouwd én het grootste voorbeeld. Dit is helpend voor een gezonde seksuele opvoeding:

• Je knuffelt je kind of toont op een andere manier jouw liefde, waardoor het zich beschermd en geliefd voelt.
• Je reageert open en ontspannen op vragen of ontdekgedrag. Dit gedrag hoort bij de seksuele ontwikkeling van kinderen. Zolang het voldoet aan de criteria van Het Vlaggensysteem (passend bij de leeftijd en ontwikkeling, gepast in de situatie, vrijwillig, met wederzijdse toestemming, gelijkwaardigheid van betrokkenen en zelfrespect). Download de Over de grens brochure voor ouders (van het Vlaggensysteem).
• Je legt uit hoe je over bepaalde dingen denkt en waarom. Zo geef je normen en waarden mee. Vaak neemt het kind die van jou over.
• Je toont interesse in wat je kind bezighoudt. Zo voelt jouw kind dat het bij je terechtkan.
• Je geeft ruimte en privacy, zodat je kind de gelegenheid krijgt het eigen lichaam en gevoelens te ontdekken.
• Je leert je kind eigen grenzen aan te geven en die van anderen te respecteren. En dat wanneer een ander hun grens overschrijdt dit nooit hun eigen schuld is en zij hiermee altijd bij jou terechtkunnen.
• Je vertelt hoe je zelf met dingen omgaat. Zo ben je een voorbeeld.

Recht op informatie

Ieder kind heeft recht op informatie die begrijpelijk voor ze is en die hun gezonde ontwikkeling ondersteunt. Het is belangrijk dat kinderen informatie krijgen over verschillende dingen. Zoals informatie over welke rechten zij hebben en over nieuwe ervaringen die zij op gaan doen. Ook moet voor kinderen duidelijk zijn waar ze betrouwbare informatie kunnen vinden. Denk aan informatie over opgroeien en je lichaam, en bijvoorbeeld over regels in het verkeer. Maar ook over vriendschappen, relaties en seksualiteit.

De rol van school

De school is een plek waar kinderen veel tijd doorbrengen. Kinderen maken op school nieuwe vrienden en leren hoe zij omgaan met elkaar. Ze leren om te gaan met verschillende gevoelens, en worden misschien wel voor het eerst verliefd. De school is dus een belangrijke plek voor de ontwikkeling van kinderen. Daarom heeft de school een belangrijke taak om een veilige omgeving te creëren, waar kinderen gezond op kunnen groeien.

Elke basisschool en middelbare school is wettelijk verplicht om relationele en seksuele vorming te geven. Dit is vastgelegd in kerndoelen, net zoals er kerndoelen zijn voor taal en rekenen. Daarin staat dat school aandacht moet hebben voor seksualiteit en seksuele diversiteit. De invulling van de lessen bepaalt een school zelf, daarvoor kunnen zij gebruikmaken van verschillende erkende lespakketten (Kriebels in je buik, Veiligwijs en Wonderlijk gemaakt). De lessen zijn afgestemd op de leeftijd en ontwikkeling van kinderen en de vragen die zij hebben per leeftijdsfase. Daarnaast kan de leerkracht goed inschatten wat aansluit bij de ontwikkeling van de klas. Daarbij ontwikkelt ieder kind zich (net als op andere vlakken) op diens eigen tempo. De leerkracht kan kan goed aanvoelen wat elk kind nodig heeft. Deze maakt de ontwikkeling van elk kind tenslotte elke dag van dichtbij mee. Daardoor heeft de leerkracht een belangrijke signaleringsfunctie op het gebied van relationele en seksuele vorming, en kan deze worden getraind in het geven van lessen hierover.

Op de basisschool gaat relationele en seksuele vorming vooral over vriendschap en verliefdheid, over hoe je lichaam werkt, hoe je lichaam verandert gedurende de puberteit en over voortplanting. Daarnaast leren kinderen dat hun lichaam van hen is, dat niemand hier zonder hun toestemming aan mag zitten en oefenen zij met het aangeven van wensen en grenzen. Seksualiteit is slechts een klein onderdeel van de lessen, alleen in de bovenbouw wordt uitgelegd wat seks is en worden de vragen van de leerlingen hieromtrent besproken. Op de middelbare school leren jongeren meer over hun eigen lichaam, relaties en seksualiteit, leren ze respectvol met elkaar om te gaan en zij hoe ze veilige, gezonde en prettige seks kunnen hebben.

Heb je bewust gekozen voor een school met een bepaalde identiteit, bijvoorbeeld openbaar, islamitisch of gereformeerd? Dan mag je verwachten dat de seksuele voorlichting daar ook op aansluit. Scholen informeren ouders meestal over hoe en wanneer zij relationele en seksuele vorming geven via de schoolgids of via een nieuwsbrief of ouderavond. Wil je graag weten hoe er seksuele vorming wordt gegeven op de school van jouw kind? Vraag het de school.

Thuis en school: een team.

Goede samenwerking tussen ouders, leerkrachten en overige opvoeders draagt bij aan een veilige en gezonde ontwikkeling van kinderen en jongeren.

Als school betekent dit dat zij de ouders op de hoogte brengen en houden over de lessen die worden gegeven, welke thema’s worden besproken en bijvoorbeeld het delen van de leerdoelen. Als ouder betekent dit dat je je hierop kunt voorbereiden en er thuis naar eigen normen en waarden invulling aan kunt geven. Ook adviseren we scholen om ouderavonden te organiseren, bijvoorbeeld samen met de regionale GGD, om samen met ouders in gesprek te gaan over de lessen relationele en seksuele vorming. Scholen kunnen de ouders informeren en ouders kunnen hierover vragen stellen.

Als je als ouder goed wilt samenwerken met jouw school, kun je je informeren over de thema’s en ga je in gesprek met de leerkracht als je ergens zorgen of vragen over hebt. Door met elkaar in gesprek te gaan, geef je elkaar de ruimte om van gedachten te wisselen en heeft de leerkracht de gelegenheid om te horen wat er bij jou (en mogelijk andere ouders) speelt. Ook geef je de school de gelegenheid om hun visie op relationele en seksuele vorming toe te lichten.

Zo ben je voorbereid:

Laat je informeren: zorg dat je informatie krijgt van school, bijvoorbeeld via een website, nieuwsbrief, ouderavond of -bijeenkomst.

Respecteer de kijk van een ander: ideeën over relaties en seksualiteit verschillen. Dat is begrijpelijk. Deel als ouder jouw visie, normen en waarden en laat andere ouders en opvoeders dat ook doen. Dit geldt ook voor de school. Een school heeft ook een bepaalde visie op het thema en de invulling van de lessen. Veroordeel elkaar niet, maar luister naar elkaar en ga op een open en respectvolle manier met elkaar in gesprek. Zo draag je samen zorg voor een veilige en gezonde ontwikkeling én vorming van kinderen en jongeren.

Bereid je voor op vragen van je kind: misschien zijn er onderwerpen waar je je ongemakkelijk bij voelt of heb je als ouder niet altijd direct een antwoord. Geeft niets, heel normaal. Ga eens na in welke ontwikkelingsfase jouw kind nu zit en welke onderwerpen of situaties daarbij horen. Bedenk welke vragen jouw kind kan hebben en informeer er eens naar bij je kind. Het kan helpen je in te lezen. Er zijn veel boeken en ook hier op onze website vind je veel informatie om je als ouder te ondersteunen.

Ga erover in gesprek met je kind: Dit kan voorafgaand aan de lessen. Dan kun je als ouder je eigen verhaal vertellen en hierin je eigen normen en waarden meegeven. En haak thuis in op wat er op school verteld wordt. Praat daar thuis over verder. Hoe? Lees hier hóe je hierover in gesprek kunt gaan.