Signalering op voortgezet onderwijs
Seksuele en relationele problemen zijn er van relatief onschuldig zoals liefdesverdriet tot zeer ernstig: ontdekken dat je collega die seksueel contact met een leerling heeft. Het is belangrijk dat jij als docent weet welke systemen er zijn zodat je jouw leerlingen kunt helpen. Hieronder lees je verschillende problemen, hoe je deze signaleert en vervolgens hierop reageert.
Wat zijn relationele en seksuele problemen?
Op het gebied van seksualiteit en relaties kunnen voor leerlingen verschillende problemen spelen:
- Liefdesverdriet, jaloezie en overspel
- Ongewenste zwangerschap, abortus
- Soa’s
- Seksueel misbruik, seksuele grensoverschrijding
- Problemen rondom de seksuele voorkeur of geconfronteerd worden met homonegativiteit
- Seksuele problemen, zoals pijn bij het vrijen of problemen met klaarkomen
Hoe signaleer ik seksuele of relationele problemen?
Het is moeilijk om te weten of er een probleem is, omdat het gedrag zich vaak ergens anders afspeelt en leerlingen niet snel over seksuele problemen praten. Signalen waar je op kunt letten zijn:
- Gedrags- en psychologische signalen, bijvoorbeeld: lage zelfwaardering, angstige of depressieve gevoelens, agressie en opstandigheid, zeer meegaand gedrag, wantrouwen, (seksueel) uitdagend gedrag, achteruitgang in leerprestaties, concentratieproblemen, slaaptekort
- Signalen met betrekking tot beweging en houding: schrikreactie bij aanraken, negatief lichaamsbeeld, zich niet durven bewegen (benen en billen stijf tegen elkaar houden), niet durven uitkleden bij gym, geen spontaan bewegingsspel
- Lichamelijke signalen: buik- of hoofdpijn, vermoeidheid, jeuk aan de geslachtsdelen, verhoogde neiging tot braken
- Overige signalen: opeens met dure luxe kleren of artikelen lopen, opscheppen over nieuwe veel oudere vriend, plotseling veel zakgeld hebben
Tips bij relationele of seksuele problemen zonder grensoverschrijding
- Bij liefdesverdriet, jaloezie en overspel zijn erkenning van het probleem en het tonen van medeleven soms al voldoende.
- Voor een ongewenste zwangerschap, abortus of seksuele problemen, zoals soa’s, pijn bij het vrijen of problemen met klaarkomen kan het verwijzen naar meer informatie of een hulverleningsinstantie een volgende stap zijn.
- Geef van tevoren aan dat leerlingen altijd bij jou terecht kunnen als zij vragen of problemen hebben. Dat ze dit ook na de les of per mail kunnen doen
Problemen met seksueel grensoverschrijdend gedrag
Wat is seksueel grensoverschrijdend gedrag?
Bij seksueel grensoverschrijdend gedrag gaat het om gedrag of toenaderingen die seksueel van aard zijn en de grenzen van het slachtoffer overschrijden. Dit kan al dan niet fysiek zijn (De Haas, 2012) Een aantal voorbeelden:
- Docenten die ‘seksueel getint’ online contact hebben met leerlingen
- Leerlingen die blootfoto’s van klasgenoten versturen per whatsapp of mail
- Een groep jongens die meisjes op het schoolplein nafluit of -roept of hen op andere manieren seksueel intimideert
- Een leerling die wordt gepest en van de klas buitengesloten wordt omdat hij homo zou zijn
- Pubermeiden die zich tegenover jongens in de klas en docenten seksueel uitdagend opstellen
Tips bij seksuele problemen met grensoverschrijdend gedrag
- Geef van tevoren aan dat leerlingen altijd bij jou terecht kunnen als zij vragen of problemen hebben. Dat ze dit ook na de les of per mail kunnen doen
- Introduceer de vertrouwenspersoon in de klas en laat deze de werkwijze toelichten
- Zorg er voor dat je op de hoogte bent van de signalerings-, hulp- en verwijsstructuur binnen jouw school en van hulp- en adviesmogelijkheden (Sense in de regio)
- Als je problemen signaleert of vermoedens hebt, breng dit ter sprake in een persoonlijk gesprek. Beloof geen geheimhouding, maar wel discretie en zorgvuldigheid bij het vervolgtraject
- Wees op de hoogte van de meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld en de meldplicht en aangifteplicht seksueel misbruik in het onderwijs
Meldplicht seksueel misbruik in het onderwijs
Als je het vermoeden hebt dat er misbruik is, ben je verplicht dit te melden aan het schoolbestuur. Ook als een leerling of collega jou iets in vertrouwen heeft verteld. Het bestuur schakelt een vertrouwensinspecteur van de Inspectie van het Onderwijs in. Deze is er voor het slachtoffer en heeft geheimhoudingsplicht. Het schoolbestuur is verplicht aangifte te doen als er een redelijk vermoeden is dat de melding klopt.
Bekijk de meldplicht op Rijksoverheid.nl>
Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld
In vijf stappen helpt de meldcode jou vanaf het moment dat jij een probleem signaleert tot het besluit of je een melding doet bij Veilig Thuis. De meldcode is er voor al je vermoedens van fysiek geweld, maar ook psychisch of seksueel geweld en verwaarlozing. Je bent verplicht om deze code te volgen op het moment dat jij vermoedt dat één van deze problemen voor jouw leerling speelt.