Wat is de puberteit?
De puberteit gaat over de functies van de geslachtskenmerken en de veranderingen in het lichaam, zoals haargroei, transpireren, groei van borsten en penis, hygiëne en de eerste menstruatie en zaadlozing. Bij meisjes begint de puberteit met lichamelijke veranderingen tussen de 8 en 13 jaar. Het gemiddelde ligt op de leeftijd van 10 jaar en 8 maanden. Bij jongens is dat tussen de 9 en 14 jaar. De gemiddelde leeftijd is 11 jaar en 6 maanden.
Bij de seksuele vorming komen gevoelens kijken als onzekerheid, woede, verdriet en verwarring, maar ook verliefdheid en seksuele opwinding. Jongeren willen zich losmaken van de ouders, maar merken dat ze nog erg afhankelijk van hen zijn. Ze zijn erg gevoelig voor de mening van anderen en vinden het belangrijk om ergens bij te horen. Ze willen ook een eigen identiteit ontwikkelen.
Welke vragen hebben leerlingen over de puberteit?
Leerlingen onder de 12 jaar
- Is het normaal om al op je 9de ongesteld te zijn?
- Krijgt iedereen puistjes in de puberteit?
- Kan een jongen van 11 al iemand zwanger maken?
- Moet je deodorant gebruiken als je puber bent?
Leerlingen boven de 12 jaar
- Kun je later seks hebben als je op je 15de nog geen natte droom hebt gehad?
- Is het normaal als een meisje niet elke maand ongesteld is?
- Is het slecht als ik een paar keer per dag masturbeer?
- Moet ik mijn schaamhaar scheren?
- Ik voel me zo onzeker en moet snel huilen, wanneer is dat voorbij?
Lesgeven over de puberteit
- Begin tijdig over veranderingen in de puberteit zodat leerlingen goed zijn voorbereid. Bij sommige kinderen begint de puberteit al met 9 ja
- Besteed niet alleen aandacht aan de lichamelijke veranderingen, maar ook aan de sociale en emotionele veranderingen.
- Maak leerlingen duidelijk dat ieder kind een eigen tempo heeft en dat de puberteit eindigt rond het 18de jaar.
- Wijs op het belang van (extra) persoonlijke hygiëne in de puberteit. Schoonhouden van de penis betekent ook onder voorhuid, voor vulva’s en vagina’s gebruik je geen zeep, deodorant of parfum tegen zweetlucht en je huid reigigen kan helpen bij puistjes.
- Besteed aandacht aan het leren omgaan met groepsdruk bij het ontwikkelen van een eigen mening en persoonlijke stijl.
- Wees alert op sterke stemmingswisselingen bij leerlingen in de puberteit.
- Kinderen die vervroegd in de puberteit komen of vroeg seksueel rijp zijn, lopen soms meer risico op seksuele grensoverschrijding.
- Zorg dat leerlingen respect hebben voor diversiteit in ontwikkelingsfasen en groei van uiterlijke kenmerken.
- Besteed aandacht aan gevoelens van schaamte of verlegenheid, onzekerheid over eigen lichaam en ideaalbeelden.
- Bespreek sociale normen over uiterlijk en schoonheidsidealen.
- Behandel dit onderwerp bij voorkeur binnen een breder lespakket over seksualiteit. Gebruik geïntegreerde en samenhangende lespakketten waarin lessen over relaties en seksualiteit in een brede en doorlopende leerlijn worden aangeboden.