Tussen het 10de en 12de jaar vinden behoorlijk wat lichamelijke veranderingen plaats. Deze kunnen onzekerheid met zich mee brengen. Sommige kinderen zijn erg geïnteresseerd in alles wat met seks te maken heeft. Ze praten erover met hun vrienden en ouders. En ze gaan zelf op zoek naar informatie, plaatjes en filmpjes.
Lichamelijke ontwikkeling: puberteit
Onder invloed van hormonen begint het lichaam in de puberteit te veranderen. Bij meisjes gebeurt dat tussen de 8 en 13 jaar (gemiddeld op de leeftijd van 10,5 jaar), bij jongens tussen de 9 en 14 jaar (gemiddeld op de leeftijd van 11,5 jaar).
Bij meisjes start de puberteit met de groei van de borsten. Ook krijgen zij een groeispurt en bredere heupen door een verandering in vetverdeling. Het schaamhaar en okselhaar groeien en de clitoris en schaamlippen worden groter. Tenslotte krijgen meisjes hun eerste menstruatie, gemiddeld op een leeftijd van 13,5 jaar.
Bij jongens start de puberteit met de groei van de ballen en penis. Ook zij krijgen een groeispurt, die begint bij de handen en voeten. Schaamhaar en okselhaar gaan groeien, net als het gezichtshaar. De stem van jongens wordt lager (door de groei van het strottenhoofd), zij krijgen ‘de baard in de keel’. Tenslotte krijgen jongens hun eerste zaadlozing, gemiddeld op 14 jarige leeftijd. Omdat dit meestal ’s nachts gebeurt, wordt het ook wel ‘natte droom’ genoemd.
Kinderen worden zich bewust van de mening van anderen en gaan zichzelf met anderen vergelijken. Daardoor kunnen ze al vanaf een jaar of 6 ontevreden zijn over hun lichaam. In groep 6 (9 of 10 jaar) heeft 8% van de jongens en 14% van de meisjes een negatief zelfbeeld. Meisjes willen meestal dunner zijn, jongens groter. Een negatief lichaamsbeeld op deze leeftijd is een belangrijke voorspeller van latere ontevredenheid over het lichaam en eetproblemen.
Relationele ontwikkeling
Kinderen worden zich bewuster van sociale waarden en normen. Rond het 11de jaar krijgen ze meer een gevoel van zelfredzaamheid en onaantastbaarheid. Internet begint ook een rol te spelen. Een minderheid van de oudere kinderen gebruikt internet ook om informatie over seks op te zoeken.
Aan het eind van deze levensfase zijn de meeste kinderen weleens verliefd geweest. Sommige kinderen hebben dan ook ‘verkering’, meestal met iemand uit de klas. Deze relatie bestaat vaak alleen uit het bij elkaar staan in de pauze of met een groep vrienden rondhangen. Er is nauwelijks lichamelijk contact, ook geen handen vasthouden of zoenen (op 12-13 jarige leeftijd heeft 11% van de leerlingen weleens gezoend). Kinderen met verkering brengen zelden tijd met elkaar door zonder anderen erbij. Jongeren die zich aangetrokken voelen tot hun eigen seksegenoten kunnen zich in deze fase bewust worden van deze gevoelens.
Seksuele oriëntatie
Jongeren kunnen zich op deze leeftijd bewust worden van gevoelens voor iemand van dezelfde sekse. 2% van de jongens en 4% van de meiden in de bovenbouw zegt verliefd te kunnen worden op respectievelijk een jongen of een meisje. Van alle jongeren tussen de 12 en 25 jaar zegt 3% van de jongens en 2% van de meiden vooral of alleen op seksegenoten te vallen. 2% van de jongens en 4% van de meiden zegt op beiden verliefd te worden. De schatting is dat 5 tot 10% van de mensen lesbisch, homo of bi is.
Seksueel gedrag
Vanaf een jaar of 10 neemt de interesse in seksualiteit toe. Niet alle kinderen zijn er evenveel mee bezig. Rond deze leeftijd komen sommige kinderen ook (per ongeluk of expres) in contact met naaktbeelden. Tussen 11 en 13 jaar kunnen kinderen seksuele fantasieën krijgen.
Het stimuleren van de geslachtsdelen, ofwel masturbatie, begint ook in deze levensfase. Van de leerlingen van 12-13 jarige leeftijd heeft 13% weleens gemasturbeerd. Jongens masturberen veel vaker dan meisjes (12-14 jaar 35% van de jongens en 6% van de meisjes).