De Week van de Lentekriebels is een nationale projectweek voor het speciaal- en basisonderwijs georganiseerd door Rutgers in samenwerking met de regionale GGD’en. Scholen die meedoen geven een week lang les over weerbaarheid, relaties en seksualiteit.
Rutgers en de GGD’en ondersteunen scholen bij het lesgeven over relaties en seksualiteit. Op een structurele manier, oftewel: gedurende het hele jaar en elk jaar opnieuw, zodat scholen met hun informatie aansluiten bij de leeftijd en ontwikkeling van kinderen en jongeren.
De Week van de Lentekriebels is een initiatief van Rutgers en de GGD’en om scholen te ondersteunen bij het maken van een goede start met relationele en seksuele vorming. Deelname is vrijwillig: scholen kiezen zelf of ze hieraan mee willen doen. Ook kiezen deelnemende scholen zelf hóe ze meedoen, bijvoorbeeld welke lesmethode ze gebruiken, welke lessen ze wel of niet geven, en of ze bijvoorbeeld gastlessen en andere zelfontwikkelde lesideeën inzetten. Naast deelname aan de Week van de Lentekriebels zijn er natuurlijk tal van andere manieren waarop scholen relationele en seksuele vorming structureel op de kaart kunnen zetten.
Meld je hier aan voor de Week van de LentekriebelsHet thema van de Week van de Lentekriebels 2024 is ‘Weerbaar online.’ Kinderen leren hoe ze veilig gebruik kunnen maken van internet en social media. In de bovenbouw leren ze ook hoe ze zichzelf kunnen beschermen tegen het onbedoeld tegenkomen van naaktbeelden.
Bezoek de themapagina 'Weerbaar online'Waarom en wanneer is de Week van de Lentekriebels?
Sociale veiligheid en respectvol gedrag
De Week van de Lentekriebels vindt altijd in het voorjaar plaats. Dit moment is samen met scholen bepaald, omdat dit moment goed aansluit bij hun jaarplanning en de thema’s aansluiten bij het seizoen van de lente. Daarnaast zijn leerlingen op dat moment in het jaar goed gewend aan elkaar en aan hun leerkracht. De sociale veiligheid in de klas is daarmee optimaal om deze thema’s te bespreken. Goede lessen relationele en seksuele vorming helpen bovendien om respectvol gedrag tussen leerlingen te versterken en verder te bouwen aan een veilig school- en klassenklimaat.
Verplicht onderwerp
De thema’s seksualiteit en seksuele diversiteit staan in de kerndoelen van het onderwijs. Basisscholen zijn daarom, net als middelbare scholen, verplicht om hier aandacht aan te besteden. Hoe scholen de lessen over deze thema’s invullen, bepalen scholen zelf. Net als de lesmaterialen die ze hierbij gebruiken.
Begin maart
Dit jaar vindt de landelijke Week van de Lentekriebels iets eerder plaats dan normaal: van 4 tot en met 8 maart 2024. Dit is om rekening te houden met de Ramadan. Scholen kunnen er zelf voor kiezen om het toch later te organiseren, bijvoorbeeld als dat beter past in de jaarkalender of bij de visie van de school. Alle materialen zijn vanaf begin februari 2024 beschikbaar.
In 2025 zal de Week van de Lentekriebels juist iets later plaatsvinden: van 31 maart tot 4 april 2025. Lees meer over de Ramadan en Week van de Lentekriebels onderaan deze pagina.
Als ouder mag je verwachten dat de lessen over relationele en seksuele vorming op school aansluiten bij de leeftijd en ontwikkeling van je kind. De leerkracht moet in staat zijn om gesprekken over deze thema's op een veilige manier te begeleiden en is opgeleid om in hun lessen tussen leerlingen te differentiëren. Dat geldt ook voor thema's als weerbaarheid, relaties en seksualiteit. Als je als ouder vragen hebt, kun je contact opnemen met de school. De leerkracht of de school kan hierover met je in gesprek gaan.
Informatie voor ouders
Wil je als ouder/opvoeder meer weten over de Week van de Lentekriebels, omdat de school van je kind meedoet? Op deze website lees je waarover de lessen gaan, zodat je voorafgaand aan de lessen met je kind in gesprek kunt gaan en voorbereid bent als je kind met vragen thuiskomt.
Als ouder speel je als primaire opvoeder een belangrijke rol bij een gezonde en veilige ontwikkeling van je kind. Seksuele ontwikkeling is hier onderdeel van. Je geeft jouw kind belangrijke waarden als liefde, respect en eigenwaarde mee. Ook ben je het eerste aanspreekpunt wanneer jouw kind met vragen en twijfels zit. De thema’s weerbaarheid, relaties en seksualiteit zijn dus zéker niet alleen onderwerpen die op school besproken moeten worden. Door thuis met je kind te praten over deze onderwerpen, kun je zelf als ouder een belangrijke rol spelen bij de relationele en seksuele ontwikkeling van je kind. Op www.seksueleopvoeding.info vind je allerlei informatie, tips en tools om met je kind in gesprek te gaan.
Waarom al relationele en seksuele vorming op de basisschool?
Ieder kind heeft recht op betrouwbare informatie die past bij de leefwereld en ontwikkelingsfase. We weten uit onderzoek dat kinderen vragen hebben over seksualiteit. Zo hebben jonge kinderen vragen over hun lijf, waar baby’s vandaan komen het verschil tussen jongens en meisjes. In de bovenbouw gaat het over de puberteit, verliefd worden en relaties aangaan, en kunnen kinderen onzeker worden. Veel kinderen hebben vragen als: ‘ben ik wel normaal?’ ‘Ben ik goed genoeg zoals ik ben en hoe ik eruit zie?’ Ook maken lichamelijke en hormonale veranderingen veel los. Daar wil je kinderen bij ondersteunen. Ook dragen lessen relationele en seksuele vorming bij aan respectvolle omgangsvormen tussen leerlingen en aan een veilig school- en klassenklimaat.
Breng je kinderen niet op een idee als je met ze over seksualiteit praat?
Als kinderen les krijgen over hun lichaam, puberteit, weerbaarheid, relaties en seksualiteit zijn zij beter geïnformeerd en krijgen zij antwoorden op vragen die zij hebben. Op die manier zijn kinderen in staat nu en later gezonde, bewuste en verantwoorde keuzes te maken. Uit onderzoek blijkt dat jongeren die zijn voorgelicht gemiddeld later beginnen met seksuele handelingen en beter zijn voorbereid, omdat zij kennis en vaardigheden hebben om bewuste afweging te maken. Door goede voorlichting thuis en op school zijn ze bovendien weerbaarder tegen geweld en misbruik, en krijgen ze later wanneer ze als jongeren romantische en/of seksuele relaties aangaan, minder vaak met problemen als gedwongen seks, soa’s of tienerzwangerschappen te maken.
In deze filmpjes leggen twee leerkrachten uit waarom relationele en seksuele vorming op de basisschool belangrijk is:
Juf Merel vertelt waarom iedere school mee zou moeten doen aan de Week van de Lentekriebels Juf Emma krijgt veel vragen in groep 8
Informeer en betrek ouders
Informeer ouders ruim voor de start van de Week van de Lentekriebels over de week en de inhoud van de lessen. Als zij zich niet voldoende geïnformeerd voelen, kan dat bij hen vragen of weerstand oproepen. Organiseer bij voorkeur een ouderavond, stuur een ouderbrief rond en verwijs ouders naar informatie over de Week van de Lentekriebels. Let ook uit waarom het belangrijk is om als school aandacht aan relationele en seksuele vorming te besteden en dat dit verplicht is, maar ook over de visie en het beleid bij jou op school.
In de ‘Handleiding Week van de Lentekriebels: Informeren en betrekken van ouders’ vind je meer informatie over het belang van goed contact met ouders en lees je tips over hoe je als school ouders informeert.
Ondersteuning voor scholen
Heeft je school ondersteuning nodig bij de organisatie van de Week van de Lentekriebels of krijg je vragen van ouders? Raadpleeg dan bij voorkeur eerst de GGD jouw de regio. De GGD kan ondersteunen in de organisatie van de Week, de keuze van het lesmateriaal en helpen met het informeren en betrekken van ouders, bijvoorbeeld bij de organisatie van een ouderavond.
In de trainerspool vind je daarnaast een overzicht van bekwame trainers die schoolteams kunnen trainen of een ouderavond kunnen verzorgen.
Bekijk hoe de school de Week kan organiserenInvulling van de Week
Doe je als school mee met de Week van de Lentekriebels? Rutgers en GGD’en adviseren scholen om in elke klas, elke dag minimaal één les over weerbaarheid, relaties en seksualiteit te geven en daarbij gebruik te maken van methoden die aansluiten bij de leeftijd en ontwikkeling van leerlingen. Die kunnen dan recht doen aan de vragen die leerlingen in de verschillende fases van hun ontwikkeling hebben. Daarnaast moet de methode aansluiten bij de school en leerkrachten die ermee werken. Rutgers en de GGD’en adviseren scholen daarom altijd gebruik te maken van lesmaterialen die door onafhankelijke experts zijn gecheckt.
Er zijn drie door het RIVM erkende methoden voor lessen relationele en seksuele vorming in een doorlopende leerlijn, die scholen het beste ondersteunen bij het structureel inrichten van hun onderwijs op het gebied van weerbaarheid, relaties en seksualiteit. Elke methode behandelt het thema vanuit een eigen visie. Het betreft de methodes Kriebels in je buik, Veiligwijs en Wonderlijk gemaakt. De twee laatstgenoemde methodes zijn niet van Rutgers – die Week van de Lentekriebels organiseert – maar worden in de publiciteit ook genoemd als erkende lesmethodes voor deze Week.
Alle drie deze lesmethoden worden bij voorkeur het hele jaar ingezet, niet alleen tijdens de Week van de Lentekriebels. Voor veel scholen is de Week een jaarlijks terugkomend startpunt met een vaste plek in het jaarplan.
Voor meer informatie over de methodes Veiligwijs (Zorg voor Seksualiteit) en Wonderlijk gemaakt (Driestar educatief) kunnen de gelinkte websites worden geraadpleegd.
Lespakketten en proeflessen
Voor elke school en elke klas zijn er een passende lesmaterialen. Je kunt alle methoden en andere materialen die gebruikt kunnen worden tijdens de Week van de Lentekriebels (zoals video’s en andere gadgets) bekijken op het materialenoverzicht.
Meedoen is gratis
Deelname aan de Week van de Lentekriebels is gratis. Je kunt de projectweek verder invullen met materialen, gadgets en activiteiten om er een leuke en feestelijke week van te maken. Aan het gebruik van een erkend lespakket zijn wel kosten verbonden. Die kosten zijn afhankelijk van de groepsgrootte en de lesmethode die een school kiest. Na aanmelding ontvangt de school een kortingscode voor verschillende gadgets. De kortingscodes zijn niet geldig voor de lesmethoden.
Meld je hier aan voor de Week van de Lentekriebels 2024Week van de Lentekriebels en de Ramadan
De Ramadan is een heilige maand voor moslims, waarin vasten, mentaal welbevinden, bezinning en reflectie centraal staan. Door de toewijding aan spirituele en religieuze activiteiten kunnen mensen minder ruimte ervaren om zich met andere zaken bezig te houden. Ook is het in sommige gemeenschappen ongebruikelijk tijdens deze periode over seksualiteit te praten.
De Week van de Lentekriebels vindt daarom niet tegelijkertijd met de Ramadan plaats. In 2024 wordt de week eerder georganiseerd. Hierdoor is er een grote kans dat er meer betrokkenheid en participatie zal zijn van leerlingen, schoolteams en ouders, zonder dat dit botst met de toewijding aan spirituele en religieuze activiteiten tijdens de Ramandan.
Het is vanuit respect, begrip en sensitiviteit voor de diversiteit van religieuze en culturele overtuigingen in Nederland dat de Week van de Lentekriebels dit jaar in een andere week dan gebruikelijk wordt georganiseerd. Zo kan relationele en seksuele vorming op een inclusieve en respectvolle manier worden behandeld, rekening houdend met de normen, waarden en behoeften van alle betrokkenen binnen en buiten de school. Een aanpak en visie die zowel past bij Rutgers als bij onze huidige maatschappij.