Omgaan met seksueel gedrag in de klas
In de klas vertonen leerlingen verschillend seksueel gedrag. Het is soms lastig om als leerkracht hier gepast op te reageren. Welk gedrag is gepast en welk gedrag is zorgwekkend of afwijkend? Hoe kan jij of de school hiermee omgaan? Wanneer licht je ouders in?
Gezond seksueel gedrag of grensoverschrijdend?
Er zijn 6 criteria om het seksuele gedrag aan te toetsen:
- Is er wederzijdse toestemming? Wil de leerling het zelf? Wil de ander het ook? Vinden ze het allebei prettig?
- Is het gedrag vrijwillig? Kiest de leerling er vrijwillig voor om dit te doen? Durft hij of zij nee te zeggen en kan hij/zij dat ook? Is er geen sprake van machtsmisbruik, dwang of druk?
- Is er sprake van gelijkwaardigheid? Zijn de leerlingen gelijkwaardig aan elkaar qua leeftijd, kennis, intelligentie, rijpheid et cetera.
- Is het gedrag leeftijdsadequaat? Past het gedrag bij de seksuele ontwikkelingsfase van de leerling? Doet de leerling niets waar het te jong/oud voor is?
- Is het gedrag context-adequaat? Past het gedrag in de context, is het gedrag niet storend of aanstootgevend voor anderen?
- Maakt het gedrag impact? Veroorzaakt het gedrag fysieke, emotionele of psychische schade bij de leerling zelf of bij een ander? Overziet het kind de gevolgen van zijn of haar gedrag?
Voldoet het gedrag aan bovenstaande criteria? Dan is het goed mogelijk dat het gedrag gezond seksueel gedrag is en dus niet zorgwekkend is.
Vlaggensysteem
Deze criteria zijn onderdeel van het Vlaggensysteem, Het Vlaggensysteem is een manier om gezond seksueel gedrag te stimuleren en om seksueel grensoverschrijdend gedrag onder kinderen en jongeren te voorkomen. Het systeem is ontwikkeld door het Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid Sensoa in samenwerking met Movisie.
Voorbeelden seksueel gezond gedrag
- Een jongetje van 5 jaar zit soms aan zijn piemeltje
- Een jongetje van 6 jaar loopt graag in meisjeskleren
- Een meisje van 9 jaar komt met make-up op naar school
- Een meisje van 10 jaar loopt hand in hand met een klasgenootje over het schoolplein
Dit gedrag hoort bij de seksuele ontwikkeling en is niet zorgwekkend of schadelijk. Als leerkracht kun je dit seksueel gedrag benoemen en bevestigen. Je kunt echter ook besluiten om niet op het gedrag te reageren. Het is aan jou en jouw school om duidelijke kaders te scheppen en te benoemen welk gedrag in en om de school wel of niet toelaatbaar is. Hierdoor ontstaat een veilig pedagogisch klimaat.
Voorbeelden seksueel grensoverschrijdend gedrag
- Een kind dat een ander kind voor ‘homo’ uitscheldt;
- Een jongen van 12 jaar die onverwachts de borsten aanraakt van een meisje van 9 jaar;
- Een kind dat een ander kind dwingt zijn of haar geslachtsdelen aan te raken.
Tips voor het omgaan met seksueel overschrijdend gedrag
- Bekijk, benoem en begrens het gedrag door in te grijpen.
- Leg de leerling uit waarom het gedrag wordt begrensd.
- Informeer de ouders van de leerling ook over het gedrag.
- Maak met de leerling duidelijke afspraken over welk gedrag ontoelaatbaar is en waarom. Bij jonge leerlingen ontbreken deze kaders vaak nog.
- Zie erop toe dat de leerling zich aan deze afspraken houdt.
- Als zich toch situaties voordoen van seksuele grensoverschrijding of ontoelaatbaar gedrag, kan de school dit melden bij het AMK, en/of advies en ondersteuning vragen bij de Jeugdgezondheidszorg van de GGD.