Zoeken
Onderwerp

Positieve seksuele vorming

Leerlingen geven seksuele vorming gemiddeld een 5.8, zij vinden dat er onder andere te weinig aandacht is voor seksueel plezier. In het verlengde hiervan willen zij ook meer aandacht voor wensen, grenzen, en consent.

Momenteel wordt in voorlichting nog vaak het gevaar van seks (op soa’s of zwanger worden) benadrukt en verdwijnt seksueel plezier naar de achtergrond. Terwijl juist het centraal stellen van plezier en consent de seksuele autonomie van leerlingen versterkt. Hierdoor kunnen zij zelfstandige keuzes maken, hierover met elkaar communiceren en wordt hun weerbaarheid vergroot. Dit noemen we ook wel een sekspositieve benadering, ofwel positieve seksuele vorming.

Positieve seksuele vorming is dus belangrijk omdat het bijdraagt aan een samenleving waarin jongeren respect hebben voor elkaars wensen en grenzen en begrip hebben voor diversiteit. Weten hoe je seks lekker kunt maken is belangrijk.

Pas wanneer je weet hoe een “ja” voelt kun je ook “nee” zeggen – Ellen Laan

Hoe ziet positieve seksuele vorming eruit?

Bij positieve seksuele vorming geef je les over relaties en seksualiteit vanuit een positieve boodschap. Je behandelt relaties, intimiteit en seksualiteit als een essentieel onderdeel van het leven, dat plezier geeft, geluk kan vergroten en waar we genegenheid en liefde mee
kunnen uitdrukken.

Bij positieve seksuele vorming heb je dus als docent aandacht voor, en een focus op dat wat leuk is: seksueel plezier, ofwel de mogelijkheid om van seks te genieten. Hoe je lichaam reageert op seksuele prikkels (opwinding), maar ook seks op basis van toestemming, vrijwilligheid en gelijkwaardigheid (consent) horen daarbij. Kijk op de pagina Seksueel plezier voor meer informatie over seksueel plezier en tips en tricks om les te geven over seksueel plezier.

Sekspositieve houding als docent

Door seksualiteit op een open en positieve manier te bespreken, haal je het taboe eraf en schep je ruimte voor leerlingen om hier openlijk vragen over te stellen. Een positieve insteek betekent niet dat je de risico’s negeert, maar in plaats van negatieve uitkomsten en gevaren te benadrukken, geef je leerlingen mee dat seksuele ervaringen positief zouden moeten zijn. 

Aansluiten bij de seksuele ontwikkeling

Door kennis te nemen van de seksuele ontwikkeling van kinderen en jongeren zul je merken dat sommige seksuele gedragingen van kinderen (binnen en buiten school) passend zijn bij de leeftijd en onderdeel uitmaken van een gezonde (seksuele) ontwikkeling. Met deze kennis kun je beter positief en adequaat reageren op veelvorkomende situaties uit de praktijk.

Van een risicoboodschap naar een positieve boodschap

Hieronder volgt een voorbeeld van een risico- en een positieve boodschap rondom condoomgebruik. Bij ieder onderwerp kun je oefenen met de sekspositieve benadering toe te passen. 

Risicoboodschap: ‘Gebruik een condoom, want anders kun je een soa krijgen of onbedoeld zwanger raken.’ 

Sekspositieve benadering: ‘Het is fijn voor jezelf en de ander om veilige seks te hebben, omdat je dan meer van seks kan genieten (omdat je je geen zorgen hoeft te maken).’

Mogelijke onderwerpen

Laat leerlingen vooral met elkaar in gesprek gaan over wat hun voorwaarden zijn voor plezierige seks. Zorg ervoor dat je dit gesprek goed begeleidt. In de les kun je algemene uitleg geven over seksueel plezier, bijvoorbeeld over hoe seksuele opwinding werkt en hoe de clitoris eruitziet. Maar een les kan ook gaan over consent en hoe je kunt aangeven wat je wel en niet wilt tijdens seks en hoe je dat kan communiceren. De volgende onderwerpen zijn in ieder geval goed om te behandelen:

In het basisonderwijs:

  • Leren kennen van het lichaam
  • Een positief zelfbeeld en lichaamsbeeld
  • Zelfbewustzijn, autonomie en lichaamsbewustzijn
  • Consent, praten over wensen en grenzen
  • Gendergelijkheid en seksuele diversiteit
  • Je eigen lichaam en seksualiteit
Lees meer in de 'Handreiking positieve seksuele vorming in het basisonderwijs'

In het voortgezet onderwijs:

Tien tips voor leerkrachten docenten

  1. Zorg voor een veilige en open sfeer in de klas;
  2. Geef een positieve boodschap over; seksualiteit;
  3. Benoem dat om het leuk en fijn te houden, je ook moet zorgen dat er geen vervelende dingen gebeuren;
  4. Zorg dat je kennis hebt van de seksuele ontwikkeling van kinderen en jongeren, en welk gedrag passend is bij de leeftijd;
  5. Wees inclusief in je taalgebruik, zodat alle leerlingen zich gezien en gehoord worden;
  6. Wees je bewust van je eigen normen en waarden en hoe deze (onbewust) van invloed zijn op jouw beroepshouding in de klas;
  7. Respecteer zowel je eigen grenzen als die van je leerlingen. Vertel niks wat je niet wilt vertellen, dan doen leerlingen dit ook;
  8. Je hoeft niet alles te weten. Reageer bijvoorbeeld met: “Weet ik niet, ik kom erop terug;
  9. Gebruik positieve en inclusieve illustraties en filmpjes tijdens de les;
  10. Bedenk dat leren en praten over seks een oneindig proces van een leven lang leren is (wat niet altijd perfect hoeft te gaan).

Lees- en kijktips voor leerkrachten en docenten

Tips voor in de klas

Uw browser (Internet Explorer 11) is verouderd en wordt niet meer ondersteund. Hierdoor werkt deze website mogelijk niet juist. Installeer Google Chrome of update uw browser voor meer internetveiligheid en een beter weergave.