Starten met seksuele vorming
Seksuele vorming of seksuele voorlichting?
Bij seksuele voorlichting gaat het alleen om kennisoverdracht. Relationele en seksuele vorming gaat om het aanleren van vaardigheden en attitudes over relaties en seksualiteit. Door goede seksuele en relationele vorming op school krijgen jongeren meer kennis over hun eigen lichaam, relaties en seksualiteit, ontwikkelen zij adequate waarden en normen en leren respectvol met elkaar om te gaan.
8 tips om te starten met seksuele vorming
Tip 1. Sluit aan bij de ontwikkeling en behoeften van jouw leerlingen
Het is belangrijk om de lessen aan te laten sluiten bij de leefwereld, interesses en ontwikkelingsfase van leerlingen. Je kunt hiervoor de richtlijn seksuele vorming als uitgangspunt nemen. Je kunt ook een lijst met onderwerpen aandragen waar leerlingen zelf uit kunnen kiezen of vooraf de kennis peilen bij leerlingen aan de hand van een vragenlijstje.
Tip 2. Bepaal de doelen van de lessen
Je kunt in de lessen aan verschillende doelen werken. Wil je dat leerlingen meer kennis krijgen of juist bepaalde waarden en normen ontwikkelen? Of wil je leerlingen ondersteunen in het ontwikkelen van communicatieve vaardigheden? Voor een gezonde en veilige seksuele ontwikkeling is het van belang om op meerdere aspecten in te steken en hier de juiste werkvormen voor in te zetten.
Tip 3. Kies het lesmateriaal
Er is uiteenlopend lesmateriaal beschikbaar maar de kwaliteit verschilt. Kies bij voorkeur lesmateriaal dat erkend is door het Centrum Gezond Leven of waarvan je weet dat dit effectief, goed onderbouwd of positief geëvalueerd is. Veel lesmaterialen kun je flexibel inzetten. Houdt wel rekening met een bepaalde opbouw in de lessen en draag zorg voor lessen in een doorlopende leerlijn. Een enkele les over een onderwerp heeft vaak weinig zin.
Tip 4. Ken jezelf
Voordat je start met relationele en seksuele vorming, is het goed om stil te staan bij jouw eigen opvattingen, normen en waarden over relaties en seksualiteit, homoseksualiteit, seks voor het huwelijk, anticonceptiegebruik en seksuele activiteit van jongeren. Persoonlijke opvattingen zijn ondergeschikt aan het professionele handelen. Als leraar is het vooral belangrijk leerlingen te ondersteunen bij een gezonde en veilige seksuele ontwikkeling. Het kan daarnaast handig zijn om eerst een training te volgen. In sommige regio’s van het land biedt de GGD een training. Ook kun je de online cursus ‘Starten met seksuele vorming’ volgen.
Volg de cursus ‘Starten met seksuele vorming’
Tip 5. Zorg voor een veilige sfeer
Voor de leerlingen is een veilig leerklimaat belangrijk, zodat ze op een open manier over seksualiteit kunnen praten. Een aantal tips:
- Maak afspraken met de klas zoals: elkaar niet uitlachen, eigen grenzen bewaken, elkaar laten uitpraten, elkaars mening respecteren, persoonlijke zaken niet doorvertellen et cetera.
- Maak afspraken met de klas over hoe je over seksualiteit praat, want niet iedereen is gewend hier over te praten.
- Geef de leerlingen ook de kans om anoniem vragen te stellen door bijvoorbeeld een vragendoos in de klas neer te zetten waar ze briefjes in kunnen doen.
- Start met veilige onderwerpen zoals relaties en verliefdheid.
- Werk in kleine subgroepen en behandel niet alles plenair.
- Corrigeer leerlingen of spreek ze aan, als ze niet respectvol op anderen reageren.
Tip 6. Gewoon beginnen
Het beste advies om te starten met seksuele voorlichting luidt: vooral gewoon beginnen! Seksuele vorming is heel leuk om te geven, omdat leerlingen het een boeiend onderwerp vinden. Met het lesgeven komt de ervaring vanzelf. In de meeste lespakketten staan ook goede tips en werkvormen om les te geven. Belangrijk is vooral dat leerlingen participeren en actief betrokken worden bij de lessen. Het is aan jou als docent om de opdrachten, discussies en groepsgesprekken te faciliteren en goed te begeleiden.
Tip 7. Vraag feedback van jouw leerlingen
Vraag aan jouw leerlingen hoe ze de les vonden. Leuke lessen blijven namelijk beter hangen en je kunt er zelf ook van leren!
Tip 8. Doe het niet alleen
Lesgeven over relaties en seksualiteit kan heel leuk zijn. Het wordt nog leuker als je er niet alleen voor staat. Betrek andere collega’s bij de lessen en laat zien wat de lessen voor de leerlingen en jou hebben opgeleverd. Bijvoorbeeld leerlingen die nu meer weten over een onderwerp, beter in hun vel zitten, lastige vragen durven stellen, meer weten over het onderwerp en respectvoller met elkaar omgaan. Of je hebt een betere relatie met jouw leerlingen gekregen. Met collega’s kun je de lessen beter onderling op elkaar afstemmen, opgedane kennis en ervaring met elkaar delen en bij moeilijke situaties steun zoeken bij elkaar. Samen kun je meer verantwoordelijkheid nemen voor dit thema.