Seksuele vorming in het (voortgezet) speciaal onderwijs
Net als leerlingen in het reguliere onderwijs maken leerlingen in het (voortgezet) speciaal onderwijs een seksuele ontwikkeling door. Seksuele en relationele vorming ondersteunt hen bij deze ontwikkeling. Ook belangrijk omdat zij door hun beperking soms extra kwetsbaar zijn voor seksueel misbruik.
“Begin niet te ingewikkeld, vaak is het een kwestie van gewoon doen! ”Sandra Zaal | GZ-psycholoog, orthopedagoog, cluster 3 zml
Waarom seksuele vorming?
De belangrijkste doelstelling van seksuele en relationele vorming is: ‘leerlingen vanaf jonge leeftijd begeleiden en ondersteunen in hun seksuele (en relationele) ontwikkeling en hen leren seksueel en relationeel verantwoorde keuzes te maken’.
Dit geldt ook voor leerlingen met een beperking of een (ontwikkelings-)stoornis. Ook zij hebben vragen over seksualiteit en vertonen seksueel gedrag. Ze gaan relaties en vriendschappen aan en worden verliefd. Ook doen ze hun eerste ervaringen op met seksualiteit. Ze verschillen hierin niet van leerlingen in het reguliere onderwijs.
Verschillen met reguliere onderwijs
Op een aantal punten verschillen deze leerlingen wel van hun leeftijdsgenoten. De leerlingen in het (v)so:
- kunnen moeilijker informatie over seksualiteit vinden vanwege hun beperking
- ervaren vaker problemen in de communicatie met anderen (volwassenen en leeftijdsgenoten)
- zijn minder autonoom en hebben minder privacy
- zijn kwetsbaar voor seksueel misbruik
- hebben een kleiner sociaal netwerk
- hebben minder experimenteerruimte
- krijgen minder informatie over seksueel plezier
Seksuele vorming draagt bij aan persoonlijke groei, een positieve seksualiteitsbeleving en bevordert het welzijn en de seksuele gezondheid. Ook draagt seksuele vorming bij aan het voorkomen van problemen, zoals (online) seksuele grensoverschrijding en ongewenste zwangerschap.
Meisjes op het speciaal onderwijs maken vaker seksuele grensoverschrijding mee
Meisjes op cluster 4-scholen voor voortgezet speciaal onderwijs komen vaker in aanraking met seksuele grensoverschrijding dan meisjes op reguliere scholen. Dit geldt ook voor meisjes en jongens op cluster 3-scholen.
Kerndoelen (v)so
Met ingang van het schooljaar 2012 – 2013 zijn de thema’s seksualiteit en seksuele diversiteit expliciet opgenomen in de kerndoelen. Voor het so gaat het om de kerndoelen 23 en 31 (Mens en Samenleving). Voor het vso gaat het om de kerndoelen 3 (Mens en Maatschappij) en 6 (Mens, natuur en techniek). In de leerlijn seksuele vorming zijn de wettelijk verplichte kerndoelen vertaald naar lesdoelen voor leerlingen in het (voortgezet) speciaal onderwijs.