Geslachtskenmerken
Bij geslachtskenmerken gaat het om lichamelijke kenmerken waarmee je wordt geboren of die je later ontwikkelt, bijvoorbeeld in de puberteit. Geslachtskenmerken zijn uitwendige en inwendige geslachtsorganen, geslachtsklieren, chromosomen en hormonen (en de verwerking daarvan).
Sommige lichamelijke kenmerken zijn zichtbaar, zoals uiterlijke genitalia en lichaamsvormen (lichaamsbouw, vetverdeling en borstklierontwikkeling). Andere geslachtskenmerken zijn onzichtbaar zoals chromosomen, hormonen of het hebben van een baarmoeder. Sommige van deze geslachtskenmerken associëren we met mannen of met vrouwen.
Iedereen krijgt bij geboorte een sekse, ofwel geslacht, toegewezen op basis van de geslachtskenmerken. Het eerste wat mensen vaak bij de geboorte van een baby willen weten is of het een jongetje of een meisje is. Dit gaat uit van een idee dat er twee versies van sekse bestaan: man en vrouw. Over die versies bestaan verwachtingen over welke geslachtskenmerken daarbij horen en hoe lichamen eruit behoren te zien of wat lichamen behoren te kunnen. In werkelijkheid bestaat er ontzettend veel variatie in genitalia, lichaamsvormen, hormonen en chromosomen. Iedereen heeft een eigen unieke set geslachtskenmerken.
De ontwikkeling van geslachtskenmerken vindt plaats voor de geboorte en ook tijdens het leven. In de puberteit gaan de meeste meisjes menstrueren en krijgen borsten. Bij de meeste jongens gaat de penis groeien, ze worden gespierder en krijgen meer lichaamsbeharing. Na de menopauze stopt de menstruatie.
Mensen kunnen ook een variatie in geslachtskenmerken hebben. Dit heet intersekse. Het kan op verschillende momenten naar voren komen, zoals direct na de geboorte, tijdens de puberteit of wanneer bevruchting en zwangerschap niet goed lukt.
Naar schatting hebben tussen de 1 op 100 à 200 mensen een vorm van intersekse (Van Lisdonk 2014; NNID 2020). Dit betekent dat het op elke school voorkomt dat er een leerling is met een vorm van intersekse.
Vragen van leerlingen over geslachtskenmerken
Leerlingen onder de 12 jaar:
- Waarom kunnen alleen vrouwen zwanger worden?
- Kun je ook jongen én meisje zijn? (Deze vraag gaat meestal over transgender zijn, maar kan ook gaan over intersekse, wanneer het gaat over mensen die een mix van geslachtskenmerken hebben die passen bij de sekse man en vrouw)
- Doet het pijn om borsten te hebben/ krijgen?
- Zijn jongens sterker dan meisjes?
Leerlingen boven de 12 jaar:
- Worden alle meisjes ongesteld?
- Kunnen jongens ook borsten krijgen?
- Kun je borsten en een penis hebben?
- Kan iedereen kinderen krijgen?