Genderexpressie
Genderexpressie gaat erover hoe iemand zich uit naar de buitenwereld. Kinderen kunnen zich meer of minder stereotype “jongensachtig” of stereotype “meisjesachtig” gedragen, in hun kleding, manier van lopen en praten.
Genderexpressie wordt ook wel genderrolgedrag genoemd. Of bepaalde gedragingen, interesses en
manieren van doen als mannelijk, vrouwelijk of genderneutraal worden geïnterpreteerd is cultureel bepaald. Dit kan veranderen in de tijd. Vroeger werden voetbal en broeken bijvoorbeeld gezien als typisch mannelijk, maar dat is nu niet meer zo. In sommige landen wordt lang haar als vrouwelijk gezien, maar dat is niet overal zo.
Wanneer gedragingen, uiterlijk, interesses en de manier van doen overeenkomen met wat traditioneel wordt verwacht van een man of van een vrouw, dan is dat genderstereotiep. Als iemand daarvan afwijkt dan heet dan dit gendernonconform (d.w.z. niet conform de norm).
Wat als genderstereotiep en gendernonconform wordt gezien, is sterk maatschappelijk bepaald en verschilt per cultuur. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van cosmetica, kleding, houding en het laten groeien of weghalen van lichaamshaar.
Als kinderen niet kunnen of willen voldoen aan heersende gendernormen, dan wil dat niet zeggen dat iemand zich geen jongen of meisje voelt en dat het kind transgender is (genderidentiteit). Je kan je prima meisje voelen maar niks hebben met hoe een meisje eruit hoort te zien volgens heersende gendernormen. Of je nu cisgender of transgender bent.
Genderdiverse kinderen zijn kinderen die niet passen in de tweedeling jongen en meisje (ofwel non-binair), of die jongensachtige meisjes of meisjesachtige jongens zijn en die hun genderidentiteit en/of genderexpressie aan het verkennen zijn. Je kunt kinderen dit gewoon laten verkennen. Het wordt vanzelf duidelijk hoe het voor hen zit. Je hoeft je geen zorgen te maken of in te grijpen, zolang een genderdivers kind zich niet sterk gaat terugtrekken, agressief wordt of heel ongelukkig overkomt. In dat geval kun je het beste aan een kind vragen hoe het gaat en of je ergens mee kunt helpen.
Ideeën over wat een jongen en een meisje is, en welk gedrag en uiterlijk daarbij volgens de samenleving hoort, is voor hele jonge kinderen nog niet heel duidelijk. Als ze 5 of 6 jaar zijn, krijgen ze meer duidelijke en vaak ook meer rigide ideeën. Bijvoorbeeld: “Meisjes horen met poppen en barbies te spelen en jongens met auto’s.” In de fase daarop nemen de genderstereotype ideeën weer wat af. Kinderen leren ook dat een jongen ook een jongen kan zijn als hij zich niet volgens de norm gedraagt. De voorkeur voor speelkameraadjes van hetzelfde geslacht wordt wel steeds sterker.
Rond het 12e jaar neemt de sociale druk om aan gendernormen te voldoen toe. Zo zie je vaak dat jongens zich macho of stoer moeten voordoen en dat van meiden wordt verwacht dat ze zich interesseren voor hun uiterlijk. Wanneer deze genderspecifieke normen niet gevolgd worden kan dit negatieve reacties oproepen van leeftijdsgenoten en soms ook van medewerkers op school.
Zie ook Onderwerpen transgender, non-binair, genderexpressie en genderdiversiteit.
Vragen van leerlingen over genderexpressie
Leerlingen onder de 12 jaar:
- Mijn buurjongen draagt soms een jurk. Is dat gek?
- Kunnen moeder beter voor baby’s zorgen dan vaders?
- Moet een jongen altijd verkering vragen?
Leerlingen boven de 12 jaar:
- Klopt het dat jongens meer zin hebben in seks dan meisjes?
- Als een jongen make-up draagt is hij dan eigenlijk transgender? (Let op, deze vraag gaat over het verband tussen genderexpressie als over genderidentiteit)
- Waarom hoort roze bij meisjes en blauw bij jongens?
- Zijn lesbische meisjes vaker jongensachtig? (Let op, de vraag gaat over het verband tussen seksuele oriëntatie en genderexpressie)
Lesgeven over genderexpressie
Zie ook Onderwerp genderdiversiteit
Tips over genderexpressie
Zie ook Onderwerp genderdiversiteit